Από το 2015 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κήρυξε την 2α Αυγούστου ως «Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Ρομά» με σκοπό να τιμήσει τη μνήμη των 500.000 Ρομά, που αφανίστηκαν από τους Ναζί κατά τον Β΄ΠΠ.

Η επιλογή της μέρας αυτής μνήμης βασίστηκε σε συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός με θύματα Ρομά αιχμαλώτους στο στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου.

Την 2^α Αυγούστου 1944, εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων, 2.897 γυναίκες και παιδιά Ρομά ως αποκορύφωμα του ναζιστικού σχεδίου «Τελική Λύση», ενός απάνθρωπου σχεδίου φυλετικής εκκαθάρισης.

Ο φυλετικός εκλεκτικισμός των Ναζί κατηγοριοποιούσε τους Ρομά ως ‘asocial’, εκτός δηλαδή της «φυσιολογικής» κοινωνίας θεωρώντας τους φυλετικά κατώτερους και άρα αναλώσιμους.

Υπό τη θεώρηση αυτή χιλιάδες Ρομά μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως το Marzahn στο Βερολίνο και το Lackenbach στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, όπου οι συνθήκες ήταν άθλιες.

Χιλιάδες υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστική εργασία.

Χιλιάδες εκτοπίστηκαν και θανατώθηκαν στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου, στο Τσέλμνο, στο Μπελζέκ, στο Σόμπιμπορ και στην Τρεμπλίνκα.

Συνολικά, περίπου 23.000 Ρομά, Σίντι και Lalleri εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς, όπου  στο λεγόμενο κτιριακό συγκρότημα των Τσιγγάνων, ζούσαν αιχμάλωτες ολόκληρες οικογένειες. Περίπου 3.500 ενήλικες και έφηβοι Ρομά ήταν φυλακισμένοι σε άλλα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως στο Ράβενσμπρουκ, στο Νατζβάιλερ-Στρούτχοφ και Σαξενχάουζεν. Έγκλειστοι Ρομά των στρατόπεδων συγκέντρωσης υπήρξαν θύματα ιατρικών πειραμάτων.

Όλες αυτές οι θηριωδίες με θύματα τους Ρομά σε όλη την κατεχόμενη τότε Ευρώπη, δεν αναδείχθηκαν, δεν καταγράφηκαν δεν έγιναν μέρος της ιστορικής θεώρησης, γεγονός που αναδεικνύει το ζήτημα των διακρίσεων και του κοινωνικού αποκλεισμού στην ιστορική του διάσταση.

Αυτή την ημέρα μνήμης, πρέπει να σκεφτούμε πόσο σημαντικό είναι για τις δημοκρατικές κοινωνίες η κατάρριψη των προκαταλήψεων. Η ιστορία είναι εδώ για να μας θυμίζει την αξία της συμπερίληψης, της αλληλοαποδοχής στη βάση της ισότητας όλων των πολιτών, ένα κατοχυρωμένο σήμερα, δικαίωμα. Χρειαζόμαστε κοινωνίες δικαιωμάτων, που λειτουργούν δημοκρατικά και προστατεύουν τους ευάλωτους.

Η αναγνώριση του Ολοκαυτώματος των Ρομά μέσω θεσμών όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρώπης θέτει τις βάσεις για μια ισότιμη συμπερίληψη της ετερότητας, όπου η συλλογική μνήμη των Ρομά και η ιστορική εμπειρία τους, παίρνει τη θέση, που της αξίζει στο πεδίο της ιστορίας.

Αυτή η ημέρα μνήμης συμβάλλει στην προβολή και διάδοση της ιστορίας των Ρομά και βοηθά στην αποφυγή δημιουργίας μίας επιλεκτικής ιστορικής μνήμης. Αποτελεί ευθύνη όλων μας να διατηρήσουμε αυτή τη μνήμη ζωντανή και να διδαχτούμε από το παρελθόν, διασφαλίζοντας ότι τέτοια εγκλήματα δεν θα επαναληφθούν. Σε μια εποχή παγκόσμιας κρίσης, οφείλουμε να προστατέψουμε του πιο ευάλωτους συμπολίτες μας και να απέχουμε από ενέργειες που τους πλήττουν, όπως η ρητορική μίσους και η ρατσιστική συμπεριφορά. Σε μία κοινωνία συμπερίληψης, οφείλουμε να τιμούμε τα θύματα του ρατσισμού και να μάθουμε να αποδεχόμαστε και να σεβόμαστε την ετερότητα των συνανθρώπων μας, καταπολεμώντας τις διακρίσεις.

Έχουμε κοινή ευθύνη για την καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού και για την άρση των εμποδίων που τίθενται στους Ρομά αποκλειστικά και μόνο λόγω της καταγωγής τους, βελτιώνοντας τις συνθήκες διαβίωσής τους και βοηθώντας τους να ενταχθούν στην κοινωνίας μας ως ισότιμα μέλη.

Το Στρατηγικό Πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά ως το 2030 έχει θέσει ως έναν από τους κύριους στόχους την καταπολέμηση και πρόληψη του αντιτσιγγανισμού και των διακρίσεων, κάνοντας έκκληση για υιοθέτηση εθνικών δράσεων στα κράτη μέλη, επιδιώκοντας την μείωση του ποσοστού των Ρομά που βιώνουν διάκριση τουλάχιστον κατά το ήμισυ μέχρι το 2030 (μείωση στο 13% από το 26%) καθώς και μείωση του ποσοστού του γενικού πληθυσμού που αισθάνεται άβολα έχοντας Ρομά γείτονες κατά τουλάχιστον στο 1/3 (μείωση στο 30% από το 46%).

Με βάση τις θεμελιώδεις αξίες της Ε.Ε. για μια κοινωνία ίσης μεταχείρισης, ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών για όλους, στη Νέα Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2021-2030, η πρόληψη και καταπολέμηση του πολλαπλών διακρίσεων αποτελεί ξεχωριστό πυλώνα παρέμβασης.

Επιπλέον, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε θέματα αποδοχής της διαφορετικότητας και της κουλτούρας των Ρομά, την ανάδειξη θετικών προτύπων καθώς και την προβολή της ιστορίας, της γλώσσας και του πολιτισμού των Ρομά.

Οφείλουμε να θυμόμαστε και να παλεύουμε για καλύτερες κοινωνίες.

Ημέρα μνήμης και περισυλλογής γιατί η ανθρωπότητα οφείλει να θυμάται ότι το μίσος και ο ολοκληρωτισμός προκαλεί μόνο θηριωδίες. 

Τιμούμε την 78η επέτειο όλους τους ανθρώπoυς που εκτελέστηκαν αποκλειστικά και μόνο γι’ αυτό που ήταν.

Έχουμε κοινή ευθύνη για την καταπολέμηση των διακρίσεων και του αντιτσιγγανισμού και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την ένταξη των Ρομά ισότιμα μέσα στις κοινωνίας μας.

Djurdjevak zeleni
Djurdjevak zeleni
Svima osim meni